In Uganda gaan vaak alleen jongens naar school. Mannen worden gezien als leider van het gezin, vrouwen horen te dienen en gaan een toekomst als huisvrouw tegemoet. Om te laten zien wie de baas is, grijpen veel mannen in Uganda naar geweld. Want dat is wat kinderen al generaties lang zien bij hun ouders. Zo ook Catherine Amase (33). ‘Mijn vader gaf al ons geld uit aan drank, en als hij dronken was werd hij een monster.’ Cathy’s eigen man  David Ewalu (46) was niet anders. Maar daar kwam onlangs verandering in.

Catherine, of Cathy zoals haar vrienden haar noemen, is een zelfstandige, progressieve Ugandese vrouw. Voordat ze haar man ontmoette, werkte ze in de grote stad en verdiende haar eigen geld. Een uitzondering in Uganda! Maar haar huwelijk met David betekende een verhuizing naar een klein dorp, waar het stel zes kinderen kreeg. Cathy: ‘Ik werk nu niet meer. David werkt in de bouw en is regelmatig lang weg, ik blijf thuis bij de kinderen.’ Ook al werkt ze niet meer, Cathy is en blijft een vrijgevochten persoonlijkheid. Iets dat niet altijd werd gewaardeerd door haar man, die vond dat hij de baas was. Cathy: ‘Het was verschrikkelijk. Als David thuiskwam begon hij al te schreeuwen voor hij überhaupt bij de deur was. Eén keer sloeg hij me zo hard dat mijn gezicht compleet opgezwollen was. Je kon mijn ogen niet eens meer zien.’

Opgroeien met een agressieve vader

Cathy en David groeiden beide op met partnergeweld om hen heen. Cathy: ‘Mijn vader sloeg mijn moeder elke dag. Zo erg dat mijn moeder soms bij de buren ging slapen. Ze was constant op de vlucht voor mijn vaders klappen.’ Davids jeugd was anders; zijn moeder verliet het gezin toen hij heel jong was. ‘Maar als ik ’s nachts in bed lag hoorde ik de buren schreeuwen tegen hun vrouwen.’ Cathy en David denken dat dit geweld voortkomt uit het geloof dat vrouwen in Uganda minder waard zijn dan mannen. En dat mannen het idee hebben dat ze hun dominantie moeten bewijzen. David: ‘Van jongs af aan worden we geleerd dat de man het hoofd van de familie is. Zelfs op school leren we dat. Dus als je dan thuiskomt van werk wil je laten zien wie de baas is. Ons hele leven zien we andere mannen dat doen door agressief te zijn.’

Mijn moeder was constant op de vlucht voor mijn vaders klappen

Bemiddeling door de pastor

Het was de lokale pastor Joseph Edou die Cathy en David hielp hun huwelijk te repareren op basis van gelijkwaardigheid en respect. Cathy: ‘Mijn schoonzus wist van onze problemen en vertelde mij over een speciale praatgroep in de kerk. Ze zeiden daar: het maakt niet uit hoe erg je situatie is, we zijn er om elkaar te helpen. Om naar elkaar te luisteren.’ In eerste instantie ging Cathy alleen, maar na een tijdje kwam de pastor bij haar en David thuis. David: ‘Pastor Joseph vertelde me over gelijkwaardigheid tussen man en vrouw, over respect en vergeving. Na vele gesprekken en bemiddeling heeft Cathy me vergeven en werken we nu aan meer harmonie in huis.’

Training voor lokale leiders

Pastor Joseph gebruikt in zijn relatiebemiddeling methoden die hij leerde van van de Ugandese organisatie Terelepar, waar Mensen met een Missie mee samenwerkt. Joseph: ‘Ik hoorde over de trainingen die Terelepar organiseert voor religieuze leiders. Gelijkwaardigheid tussen man en vrouw is iets dat mij heel na aan het hart ligt. Ik wist meteen dat ik met deze training veel goeds kon doen voor de gemeenschap.’ Joseph vertelt dat er enorm veel mensen naar hem toe komen met verhalen over partnergeweld. ‘Ik snap waar het vandaan komt, ook ik zag mijn vader veel drinken en mijn moeder slaan. Vroeger dacht ik dat dat normaal was. Maar toen ik ouder werd ging ik me verdiepen in gelijkwaardigheid en leerde dat geweld helemaal niet normaal is. We moeten elkaar steunen, liefhebben en respecteren als gelijke. Ongeacht of je man of vrouw bent.’

Pastor Joseph vertelde me over gelijkwaardigheid tussen man en vrouw, over respect en vergeving

Elke maandag en vrijdag houdt pastor Joseph bijeenkomsten in de kerk, en tussendoor is hij altijd beschikbaar voor huisbezoeken. Langzamerhand ziet hij dat zijn training en werk in het dorp hun vruchten beginnen af te werpen. ‘Het is belangrijk dat mensen durven te praten over hun problemen. Dat zijn we niet gewend. Maar we creëren hier een veilige ruimte om dat te doen, en delen kennis en inzichten over zelfreflectie, -ontwikkeling en gelijkwaardigheid. Steeds meer families vertellen me hoe de dynamiek in hun gezin en huishouden hierdoor positief is veranderd.’

Teamwork

Cathy en David kunnen daarover meepraten. Cathy: ‘Voorheen hield mijn man me overal buiten. Hij was de koning van het huis. Nu ziet hij ons huis als iets dat van ons samen is en verdelen we de taken. Ik heb zelf ook geleerd in te zien dat we een team zijn. Het is belangrijk dat we samen alles bespreken, dat er openheid is.’ David leert zijn agressie te beheersen en Cathy als een gelijkwaardige partner te zien. ‘Ik benader haar nu veel kalmer en zachter. Ik vraag haar om advies als ik ergens mee zit. En in plaats van te ontploffen als iets me irriteert, ben ik me nu bewust van mijn initiële reactie waardoor ik rustig kan blijven. Het werkt! We maken nu veel minder ruzie.’

Stapje voor stapje

Toch erkennen zowel Cathy, David als pastor Joseph dat er nog een lange weg te gaan is in Uganda. Joseph: ‘Ik doe dit nu al acht jaar en in die jaren heb ik zoveel ongelijkheid gezien en verschrikkelijke verhalen gehoord. Het zit in de cultuur. Jongens worden van kinds af aan anders behandeld dan meisjes. Geweld tegen vrouwen is een groot probleem in Uganda. Toch heb ik wel hoop. Ik merk dat de mensen hier in het dorp heel positief reageren op de visie die ik met ze deel. Andere kerken uit dorpen in de buurt benaderen me om mijn kennis en methoden met hen te delen. Dat is een positief begin! Door meer lokale leiders te trainen, kunnen we stapje voor stapje het partnergeweld terugdringen.’