In een wereld vol verdeeldheid en conflict is het belangrijker dan ooit om manieren te vinden om elkaar beter te begrijpen en empathie te tonen. Bij Mensen met een Missie gebruiken we Nonviolent Communication (NVC) als één van de krachtige middelen om lokale conflicten aan te pakken. NVC, ontwikkeld door Marshall Rosenberg, helpt mensen echt contact te maken met elkaar, met empathie en begrip als basis voor vrede. We trainen lokale leiders en partners in deze methode, zodat zij deze aanpak weer kunnen delen in hun eigen gemeenschappen. In dit artikel vertellen we wat geweldloze communicatie precies is, waarom het werkt en hoe het een verschil maakt in landen zoals Uganda, Ethiopië en zelfs hier in Nederland. 

Wat is geweldloze communicatie?

Geweldloze communicatie is meer dan alleen een manier van praten—het is een gestructureerde techniek die empathie, begrip en constructieve interactie stimuleert. Het model bestaat uit vier simpele stappen: waarnemen, gevoelens, behoeften en verzoeken. Deze stappen helpen mensen om beter te communiceren door te focussen op hun eigen ervaringen en verwijten of oordelen te vermijden. Zo werkt het: 

1. Waarneming: Eerst kijk je naar de situatie zonder meteen te interpreteren of te oordelen. Je beschrijft wat er gebeurt, puur op basis van feiten. 

2. Gevoelens: Daarna geef je je emoties aan, naar aanleiding van wat je hebt waargenomen. Door eerlijk te zijn over hoe je je voelt, deel je je ervaring op een authentieke manier. 

3. Behoeften: Vervolgens kijk je naar de onderliggende behoeften die achter die emoties zitten. Dit helpt om te ontdekken welke fundamentele behoeften wel of niet worden vervuld. 

4. Verzoeken: Ten slotte doe je een verzoek om die behoeften op een constructieve manier te vervullen. Belangrijk is dat een verzoek geen eis is, maar ruimte laat voor beide partijen. 

Nienke Vierstra is een van onze belangrijkste trainers in Nonviolent Communication. Ze heeft veel ervaring met het toepassen van deze methode in uitdagende omgevingen. Vooral in Uganda heeft deze aanpak enorm geholpen om empathie en constructieve dialoog te bevorderen tussen verschillende gemeenschappen. ‘Geweldloze communicatie helpt je de ander in zijn volledigheid te zien, terwijl je ook jezelf beter leert begrijpen,’ zegt Nienke. ‘Het geeft je de tools om conflicten te voorkomen, of om ze op te lossen wanneer ze toch ontstaan.’ 

In onze programma’s begint een NVC-training meestal met 20 uur aan begeleide sessies, gevolgd door praktische toepassing in gemeenschapsverband. Deelnemers worden uitgedaagd om echte conflicten uit hun leven te gebruiken als leermateriaal. Op deze manier krijgen ze niet alleen theoretische kennis, maar ook praktische vaardigheden om conflicten aan te pakken in hun families en gemeenschappen. Geweldloze communicatie belooft geen snelle oplossingen, maar biedt wel een krachtige, duurzame verandering in hoe mensen met elkaar omgaan, waardoor tegenstanders bondgenoten kunnen worden. 

NVC in actie

Zoals gezegd heeft NVC een enorme impact gehad in Uganda, een land met een geschiedenis vol interne conflicten en trauma’s. Voor veel mensen daar is geweld de standaardreactie op conflicten geworden. Toen Nienke als programmacoördinator van onze projecten in Uganda begon, introduceerde ze NVC als een alternatief voor die cultuur van geweld. ‘De reactie was ontzettend positief. Mensen waren echt toe aan een alternatief voor geweld. Sommigen zeiden zelfs dat het voelde alsof er een last van hun schouders viel – ze hadden eindelijk toestemming om zowel voor hun eigen behoeften als die van anderen te zorgen.’ Deelnemers leerden niet alleen geweldloze communicatie toe te passen in hun dagelijks leven, maar begonnen het ook aan anderen te leren, waardoor een cultuur van empathie en begrip ontstond. 

Ook in Ethiopië zien we hoe NVC conflicten kan transformeren. Neem bijvoorbeeld Meseret Tadesse, die opgroeide in een gemeenschap waar men vaak met agressie op elkaar reageerden. In 2022 volgde ze een NVC-training die we organiseerden als onderdeel van het JISRA-project. ‘Ik heb geleerd hoe ik conflicten kan oplossen zonder geweld te gebruiken,’ zegt Meseret. Deze verandering had niet alleen impact op haar eigen leven, maar beïnvloedde ook haar gemeenschap. Meseret staat nu bekend als de “vredesambassadeur” en stelt zich op als bemiddelaar bij conflicten, zoals laatst tussen islamitische en christelijke studenten op haar school. 

NVC in Nederland

Onze inzet voor vreedzame dialoog beperkt zich niet tot verre landen. We passen geweldloze communicatie ook hier in Nederland toe, bijvoorbeeld in samenwerking met MBO Utrecht. Door trainingen in NVC aan te bieden, helpen we studenten en docenten om conflicten op een gezondere en constructievere manier te benaderen. Dit draagt bij aan een cultuur van wederzijds respect en begrip in een diverse samenleving waar verdeeldheid en polarisatie heerst. 

Waarom deze methode werkt

Nonviolent Communication werkt omdat het de kern van menselijke relaties aanpakt: onze behoeften en de manier waarop we die uiten. Door empathie en begrip centraal te stellen, helpt het mensen om op een dieper niveau contact te maken. Het verandert communicatie van een slagveld in een brug. Of het nu in Uganda, Ethiopië of Nederland is, we zien telkens weer dat mensen verlangen naar verbinding, en deze methode biedt de vaardigheden om die verbinding mogelijk te maken. Zoals Nienke Vierstra het zegt: ‘Het maakt niet uit op welk niveau je NVC introduceert; het werkt omdat het iets fundamenteel menselijks aanspreekt. Iedereen heeft het vermogen om te begrijpen en empathie te tonen, zolang ze de juiste tools krijgen.’ 

De kracht van dialoog

Bij Mensen met een Missie geloven we dat dialoog een belangrijk middel is om samenlevingen te veranderen. Geweldloze communicatie is één van de kerntechnieken in onze aanpak om begrip en empathie te bevorderen. Door mensen de vaardigheden te geven om effectiever en met meer compassie te communiceren, helpen we gemeenschappen om conflicten op te lossen zonder geweld. De impact van NVC spreekt voor zich, we zien telkens weer hoe dialoog levens kan veranderen. Dit laat zien dat met de juiste middelen een vreedzame en empathische samenleving mogelijk is.